Post
by nachos » Sat Jul 19, 2014 3:02 am
Επιστρέφοντας μετά από μέρες στο thread, ομολογώ ότι ξέφυγε λίγο από την αρχική ροή, παρά ταύτα όμως έχετε αναλύσει ένα επίσης ενδιαφέρον θέμα, το οποίο μου δίνει και ένα καλό πάτημα να επιχειρηματολογήσω για την αρχική μου θέση. Πριν από αυτό όμως, θα μπω κι εγώ στον πειρασμό να αφήσω ένα μικρό σχόλιο σχετικά με τα αρχαία ελληνικά, άσχετα αν σε μεγαλό βαθμό το θέμα το έχουν καλύψει ο ja με τον Μιχάλη.
Καταρχάς, πριν κανείς πιάσει το θέμα της αρχαΐζουσας, οφείλει να είναι ξεκάθαρος ως προς το θέμα της γλώσσας γενικότερα. Ο λόγος - και αυτό είναι ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός - συνιστά δομική απόδειξη ύπαρξης νοημοσύνης και λογικής. Είναι θεμέλιο όχι μόνο του πολιτισμικού γίγνεσθαι, αλλά πρωτίστως του επιστημονικού, αφού δίχως αυτόν είναι αδύνατον για οποιονδήποτε να εκφέρει σκέψη. Το ότι κάτι όμως αποτελεί καθολική αλήθεια, δε σημαίνει απαραίτητα ότι είναι και καθολικά σεβαστό, ιδιαίτερα σε περιόδους (σαν αυτή που ζούμε) κατά τις οποίες έχουν καλλιεργηθεί έντονες φονταμενταλιστικές τάσεις, χαρακτηριστικό γνώρισμα των οποίων είναι ότι καταλήγουμε να επιχειρηματολογούμε ακόμα και για τα αυτονόητα. Εδώ λοιπόν έχει νόημα η ξεκάθαρη στάση που ανέφερα νωρίτερα ως προς το θέμα της γλώσσας, καθώς δεν έχει απολύτως κανένα νόημα μια κουβέντα για τη σημασία της αρχαίας ελληνικής (σε σχέση με τη νέα), με οποιοδήποτε άτομο που δεν αντιλαμβάνεται και σέβεται τη σημασία του λόγου γενικότερα. Είναι ακριβώς σα να προσπαθεί κανείς να μιλήσει περί εξέλιξης των ειδών με έναν (Αμερικανό) "δημιουργιστή". Ακόμα και αν του παρουσιάσεις κατάμουτρα οστά δεινοσαύρων που χρονολογούνται προ εκατομμυρίων ετών, αυτός θα επιμένει ότι η Γη φτιάχτηκε από το θεό σε επτά μέρες πριν από περίπου 6 χιλιάδες χρόνια. Και θα επιμένει μέχρι να βγάλει ο ήλιος κέρατα.
Όσοι λοιπόν αντιλαμβάνονται τη σημασία της γλώσσας, δε θα μπορούν να αρνηθούν ότι είναι προς όφελος οποιουδήποτε να μιλά σωστά τη γλώσσα του (και όχι μόνο). Για να το πετύχει κανείς αυτό, θα πρέπει να γνωρίζει τους κανόνες βάσει των οποίων δομείται αυτή. Ποιοι είναι λοιπόν (στην περίπτωσή μας) οι κανόνες της νέας ελληνικής; Η απάντηση είναι ότι εν πολλοίς δεν υπάρχουν. Στο μεγαλύτερό τους βαθμό, οι κανόνες με τους οποίους δομούνται τα νέα ελληνικά έρχονται κατευθείαν από τα αρχαία, και μάλιστα, είναι αδύνατον να τους κατανοήσει κανείς, αν δεν τους δει δια της πράξης να εφαρμόζονται στον αρχαίο λόγο. Με εξαίρεση δηλαδή εξαιρετικά απλούς κανόνες (π.χ. ρήματα που τελειώνουν σε -ώνω, -ίζω, γραφή του φθόγγου 'ε' σε ενεργητική και παθητική φωνή, τα οποία βέβαια πλέον έχουν καταντήσει επιπέδου Σορβόνης και άνω), οι υπόλοιποι βασίζονται επί το πλείστον σε δομές της αρχαΐζουσας όπως το πολυτονικό σύστημα, τα πνεύματα, χρονικές αυξήσεις, απαρέμφατο, μετοχές, συνηρημένα ρήματα και πάει λέγοντας. Οι δομές αυτές στη νέα ελληνική είναι είτε ανύπαρκτες, είτε αδιαφανείς, πράγμα που καθιστά την ανάλυση και μελέτη της αυτή καθεαυτή αδύνατη. Το μόνο σύνολο κανόνων που όντως υπάρχει στην νέα, είναι αυτό των κανόνων μετάβασης από την αρχαία, οι οποίοι πολλές φορές πάσχουν και είναι αδύνατον να ερμηνευτούν λογικά με βάση την ίδια τη γλώσσα. Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς επί το πλείστον, αυτοί οι κανόνες αποτελούν άκριτη υιοθέτηση των κατά καιρών 'γλωσσικών' συνηθειών της πλειοψηφίας, η οποία απλά δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει στο αντίστοιχο επίπεδο δυσκολίας της εποχής.
Θα ήθελα φυσικά να ξεκαθαρίσω ότι δεν κατακρίνω γενικότερα την απλούστευση της ελληνικής, σε τελική ανάλυση μέχρι ένα βαθμό ήταν απαραίτητο και λόγω δυσκολίας, και λόγω ρεαλισμού: είναι βλακώδες να λογίζεις ώς επίσημη, την "έκδοση" μιας γλώσσας την οποία δεν μιλάει (και κυριότερα δε γράφει) επακριβώς κανείς από τους γηγενείς ομιλούντες. Το ζητούμενο όμως είναι, που ακριβώς τραβάει κανείς τη γραμμή του standard ποιότητας, αλλά και να ανατροφοδοτεί την κρίση του με βάση τα απτά αποτελέσματα. Για να το θέσω πιο ωμά, εδώ και χρόνια θεωρώ ότι τα ελληνικά έχουν μπει σε μια διαδικασία πετσοκόμματος, η οποία διογκώνεται από τη διαρκή πτώση του επιπέδου των ομιλούντων. Κοινώς, ο πήχης χαμηλώνει διαρκώς, χωρίς να αξιολογείται αν είναι τελικά η δυσκολία της γλώσσας (και σε τι βαθμό) στην οποία οφείλεται η ανικανότητα του κόσμου να την χρησιμοποιεί σωστά.
Αυτό ακριβώς το σημείο έρχεται να δέσει με το νόημα του αρχικού μου ποστ. Γενικότερα η κοινωνία μας εδώ και δεκαετίες έχει προάγει την κουλτούρα του μετρίου, η οποία πρωτογενώς αναδεικνύεται (και) στον τομέα της παιδείας. Κατ' εμέ, αυτό είναι το σημαντικότερο πρόβλημα το οποίο καθιστά αναποτελεσματικό το εκπαιδευτικό μας σύστημα, και γι αυτό θα διαφωνήσω και με την άποψη που κατά κόρον διατυπώσατε σε νωρίτερα ποστς. Όχι γιατί δε συμφωνώ με πολλούς (όχι όλους όμως) από τους προβληματισμούς που διατυπώσατε, αλλά γιατί θεωρώ ότι η κουλτούρα του να απορρίπτει κανείς τη μόρφωση, είναι απλά ανίκητη. Κοινώς, δεν υπάρχει εκπαιδευτικό σύστημα που να μπορεί να "πείσει" κάποιον που είναι αποφασισμένος να μην παιδευτεί. Στον αντίποδα, αν κάποιος θέλει να το πετύχει, θα το καταφέρει ακόμα και μέσα από ένα σαθρό σύστημα, δυσκολότερα μεν, αλλά επιτυχώς. Αν δε ευδοκιμούσε μια πραγματικά φίλια προς τη μόρφωση κουλτούρα, νομίζω πως θα οδηγούσε και στις απαραίτητες ζυμώσεις για τη διαμόρφωση ενός συστήματος που θα συνέχιζε να την προάγει. Και οι δύο εναλλακτικές είναι τυπικές περιπτώσεις σχέσεως αιτίου και αιτιατού, και όλως τυχαίως εμείς βιώνουμε αυτή που οδηγεί σε φαύλο κύκλο.
Nothing is impossible for the man who doesn't have to do it himself